Memisa en haar partners zetten zich dagelijks in om kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor de meest kwetsbaren te bevorderen. Er wordt in het bijzonder aandacht besteed aan zwangere vrouwen, zodat ze veilig kunnen bevallen.

In de DR Congo, net als in verschillende andere landen waar Memisa ook actief is, blijft het moedersterftecijfer zeer hoog met 378 sterfgevallen per 100.000 geboorten (WHO, 2019). In de meeste gevallen zijn deze sterfgevallen te wijten aan complicaties die te vermijden zijn. Memisa bestrijdt moeder- en kindersterfte in alle stadia van de zwangerschap, alsook na de bevalling.

1. Tijdens de zwangerschap 

Preventie is fundameneel

Het is belangrijk dat zwangerschappen worden opgevolgd door gekwalificeerd medisch personeel. Toekomstige mama’s moeten gesensibliseerd worden over het beschikbaar zijn van, alsook het belang prenatale consulten. Ze krijgen een tetanusvaccin, een behandeling tegen malaria en medicijnen tegen bloedarmoede.

Ze worden geadviseerd om onder een muskiettennet te slapen en krijgen tips rond gezonde voeding. Een aantal praktische zaken worden ook besproken, zoals het gezondheidscentrum of het ziekenhuis waar de bevalling zal plaatsvinden en de afstand tot thuis, zodat het nodige transport kan worden voorzien.

Gezondheidszorg moet betaalbaar zijn

Heel wat gezinnen leven in armoede en durven niet naar het ziekenhuis te gaan uit angst dat ze de rekening niet kunnen betalen. Een ziektekostenverzekering, in al haar vormen, biedt een oplossing: een mutualiteit voor keizersnedes, solidariteitsfondsen, forfaitaire betalingen, etc.

In Katako Kombe (DR Congo) betaalt elke zwangere vrouw bijvoorbeeld een kleine bijdrage aan het “fonds voor keizersnedes”. Wanneer een zwangere vrouw met complicaties een keizersnede moet ondergaan, wordt de operatie betaald met geld uit het fonds. Memisa ondersteunt deze verschillende initiatieven.

Noodtransport en communicatievoorzieningen moeten beschikbaar zijn.

Op het platteland van de DR Congo zijn de wegen vaak onbegaanbaar en gezondheidscentra kunnen ver verwijderd zijn van ziekenhuizen. Daarom is er een grote behoefte aan noodtransport dat aangepast is aan de lokale realiteit. Denk maar aan de moto-ambulance, de boot, de ambulance, etc. om patiënten naar hun bestemming te brengen. Er zijn radio’s en andere communicatiemiddelen nodig waarmee het personeel in de gezondheidscentra de ziekenhuizen op de hoogte kunnen brengen van hun aankomst. In gebieden waar het netwerk het toelaat, kunnen smartphones worden gebruikt.

2. Om een vlotte bevalling te garanderen

Gezondheidsinfrastructuren moeten in een goede staat, schoon en comfortabel zijn.

Als dit niet het geval is, verkiezen veel vrouwen om thuis te bevallen, zonder enige medische begeleiding. Wanneer dan complicaties optreden, kan de afloop fataal zijn. Daarom steunt Memisa de bouw en renovatie van gezondheidscentra en kraamafdelingen.

Het is ook belangrijk om het juiste materiaal beschikbaar te hebben, zoals matrassen, bedden, thermometers, glucometers, bloeddrukmeters, bevallingstafels, autoclaven en echo-apparaten. Zonder dit materiaal kunnen zwangere vrouwen niet op een kwaliteitsvolle manier worden verzorgd.

Memisa tracht steeds het materiaal lokaal aan te kopen, gestoeld op de vraag van het lokale zorgpersoneel, zodat deze aangepast is aan de lokale context. De meer geavanceerde biomedische apparatuur wordt in België aangekocht om de kwaliteit en duurzaamheid ervan te garanderen.

Gekwalificeerd zorgpersoneel is vereist

De zorgprofessionals die in medische centra werken, moeten de juiste diagnoses kunnen stellen en complicaties vroeg kunnen opsporen om daarna patiënten door te verwijzen naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Memisa biedt continue ondersteuning door verpleegkundigen en vroedvrouwen van een opleiding te voorzien.

3. Na de bevalling

In de weken na de bevalling is het belangrijk dat mama’s en pasgeborenen de juiste zorg krijgen. Advies over hoe baby’s te verzorgen, over borstvoeding of over de verzorging van wonden… Dit zijn allemaal zaken die in de dagen en weken na de geboorte besproken moeten worden om de goede gezondheid van zowel de mama als de baby te garanderen.

In Guinee, voert Memisa samen met haar lokale partner Fraternité Médicale Guinée een project, gefinanceerd door de Europose Unie, uit. Samen versterken we lokale gezondheidssysteem en verbeteren wen de toegang tot kwalitateitsvolle gezondheidgzorg, vooral voor de meest kwestbaren. Dit project vindt plaats in 4 regio’s : Conakry, Kindia, Mamou en Labé en ondersteunt 38 gezondheidscentra en 3 ziekenhuizen.

200 gezondheidswerkers werden opgeleid in infectiepreventie en -bestrijding

“Ik ben een van de personen die een vorming over preventie en infectiecontrole volgde. De opleiding werd georganiseerd door FMG en Memisa met Europese financiering. We leerden bij over verschillende aspecten zoals bijvoorbeeld het wassen van de handen, het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen, het sorteren van medische afval en nog veel meer.” Mamadou Diallo, laborant

“Ik denk dat deze vrouw lijdt aan een postnatale depressie”, zegt stagiair Mamadou Abdoulaye Diallo in het gezondheidscentrum van Labé in Guinee. Dokter Sangara knikt bevestigend wanneer Mamadou uitlegt waarop hij deze diagnose baseert. Met veel geduld en respect behandelt hij de patiënte en tegelijkertijd luistert hij leergierig naar de dokters die hem zo nu en dan bijsturen.

“Waarom ik koos voor de opleiding verpleegkunde?” Lang moet Mamadou niet nadenken om een antwoord te formuleren op deze vraag. “De liefde voor het vak, ik kan het niet anders uitleggen. Ik wil graag anderen helpen”, zegt hij.

Zijn stage, die drie maanden duurt, doet hij onder begeleiding van Fraternité Médicale Guinée (FMG). Deze organisatie komt op voor de rechten van de meest kwetsbaren in de samenleving en bevordert voor hen de toegang tot gezondheidszorg. Ze is uniek door haar focus op geestelijke gezondheidszorg en werkt daarvoor samen met Memisa. Daarnaast vindt FMG het belangrijk om toekomstig gezondheidspersoneel te begeleiden en door middel van stages te omkaderen.

Niet besmettelijk

Dokter Abdoulaye Sow richtte FMG op in 1994 samen met enkele net afgestudeerden dokters en is vandaag nog steeds directeur. Hun missie is sindsdien onveranderd gebleven. “Tijdens de cholera-uitbraak stelden we vast dat veel mensen geen toegang hadden tot gezondheidszorg”, vertelt hij.

“We konden onze ogen niet sluiten voor dit onrecht en besloten in de zwaar getroffen wijken aan de slag te gaan. “Al vlug behandelden we allerlei patiënten en dan voornamelijk zieken die nergens anders een behandeling kregen zoals homoseksuelen of personen met een psychische aandoening. Dat was niet eenvoudig. Zo moesten we de eerste jaren ook het eigen personeel overtuigen: dat het ok was om mensen met een mentale aandoening te behandelen. Dat het niet besmettelijk is.”

“Ik zag zieke patiënten die aarzelden om een gezondheidscentrum binnen te gaan, simpelweg omdat ze de wachtzaal niet wilden delen met een homoseksueel of een mentale patiënt. Dat is vandaag gelukkig anders in onze gezondheidscentra. We willen net bewust geen onderscheid maken tussen verschillende wacht- en behandelkamers, om zo het stigma niet in de hand te werken.”

Praktijkervaring

Wanneer Sow terugblikt op de afgelopen 20 jaar, is hij niet alleen trots dat hij vandaag meer dan 60 personen kan tewerkstellen en zo 60 families een inkomen kan geven. “Maar dat zijn ook 60 families die rechtstreeks of onrechtstreeks bijdragen aan het wegwerken van het taboe rond mentale gezondheidszorg. Daarnaast ben ik tevreden dat we jonge gedreven verpleegkundigen en dokters een stageplaats kunnen bieden in een van de gezondheidscentra. Theoretische kennis is goed, maar praktijkervaring is zoveel beter.”

Iets wat stagiair Mamadou alleen maar kan beamen. “Ik leer zoveel bij door mee te draaien in dit gezondheidscentrum. Het menselijk contact met de patiënten kan je niet leren op de schoolbanken.”

In Guinee werkt Memisa samen met haar partner FMG, enerzijds in het kader van het programma medegefinancierd door België, anderzijds sinds september 2020 binnen een programma gefinancierd door de Europese Unie. Dit laatste project heeft tot doel de gezondheidsstructuren te versterken zodat de continuïteit van de zorg verzekerd is tijdens de COVID-19-epidemie, maar ook daarna. Een tweede onderdeel van het project omvat acties die specifiek kwetsbare bevolkingsgroepen beschermen zoals tuberculosepatiënten, meisjes en jonge vrouwen en patiënten met een psychische problematiek.