Voor heel wat vrouwen is het niet ongewoon om geconfronteerd te worden met gynaecologisch en obstetrisch (ofwel: verloskundig) geweld wanneer ze medisch verzorgd worden. In West-Afrika zijn vrouwen hier regelmatig het slachtoffer van.

“Gynaecologisch geweld” omvat zowel fysiek, verbaal, psychologisch en seksueel geweld tijdens een bevalling, een consultatie bij de gynaecoloog of een prenatale consultatie.

Dergelijk geweld kan ernstige gevolgen hebben voor de lichamelijke gezondheid van vrouwen. Het gaat over verwondingen, infecties, obstetrische complicaties en zelfs overlijden. Dit geweld heeft ook een negatieve invloed op de mentale gezondheid van vrouwen en leidt tot angststoornissen, depressie en posttraumatische stress.

In Guinee heeft maar liefst een derde van de vrouwen reeds te maken gehad met obstetrisch geweld of discriminatie tijdens de bevalling. [1]
De WHO rapporteert een abnormaal hoog aantal vaginale onderzoeken, episiotomieën en keizersneden die worden uitgevoerd zonder toestemming van de patiënt.

DE OORZAAK VAN DERGELIJK GEWELD 

Er zijn tal van oorzaken die leiden tot verloskundig geweld, vooral in de DR Congo en in Guinee. Ze hebben te maken met culturele, sociale, economische en politieke factoren.

In sommige culturen moet een vrouw zich “sterk” voordoen wanneer ze bevalt. Vrouwen ervaren veel druk tijdens de bevalling en men duldt geen teken van zwakte. Huilen wordt beschouwd als een bron van grote schande voor deze vrouwen en hun families. De pijn die de vrouwen voelen, wordt door de vroedvrouwen en vroedmannen geminimaliseerd. Sommige zorgverleners treden soms zelfs hardhandig op om hun patiënten “rustig” te houden. Dat doen ze soms door vrouwen te slaan, te beledigen en ertegen te schreeuwen.

Verloskundig geweld is ook het gevolg van voortdurende discriminatie en stigmatisering op basis van geslacht, etniciteit of leeftijd. Tienermeisjes en jonge vrouwen lopen een groter risico op geweld tijdens verloskundige ingrepen dan oudere vrouwen. Dit kan worden verklaard door culturele en symbolische factoren die een oordeel vellen over de seksualiteit van patiënten, die vaak als taboe wordt beschouwd. Patriarchale sociale normen bestendigen de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en dragen bij aan dit soort geweld.

Mishandeling van patiënten heeft ook te maken met de arbeidsomstandigheden van het zorgpersoneel en de beperkingen van de zorgvoorzieningen. Dit omvat een gebrek aan middelen, apparatuur en opleiding voor medisch personeel. Professionele normen worden vaak genegeerd, wat leidt tot verwaarlozing of nalatigheid in de patiëntenzorg, het gebruik van geweld en schendingen van vertrouwelijkheid.

Tot slot worden tal van vrouwen na de bevalling regelmatig vastgehouden in ziekenhuizen omdat ze geen geld hebben om de behandeling te betalen.

Dit geweld ontmoedigt zwangere vrouwen om naar ziekenhuizen of gezondheids- en kraamcentra te gaan om zich te laten controleren en om te bevallen. Dit draagt bij aan de zeer hoge moeder- en kindersterfte. In de DR Congo werden in 2022 maar liefst 527 gevallen van moedersterfte per 100.000 geboorten geregistreerd (UNICEF).

OPLEIDINGEN OM HET GEZONDHEIDSPERSONEEL TE SENSIBILISEREN

In Zuid-Ubangi hebben Memisa en haar lokale partners een nieuwe module met opleidingen opgezet die in 2024 van start zal gaan. De  opleidingen “menswaardige bevalling” zijn specifiek ontworpen voor verloskundigen. Het doel is om het verplegend personeel bewust te maken van het belang van de manier waarop vrouwen tijdens de bevalling worden verzorgd.

De opleidingen zullen in lijn zijn met de WHO-richtlijnen voor “respectvolle kraamzorg”. Deze zorg houdt in dat de vertrouwelijkheid, waardigheid en privacy van vrouwen wordt gerespecteerd en dat ze worden beschermd tegen lijden en misbruik. Ze stellen vrouwen ook in staat om weloverwogen keuzes te maken en te profiteren van voortdurende ondersteuning tijdens de bevalling.

***

Obstetrisch geweld is een probleem dat ernstig moet worden genomen. Het is belangrijk om het brede publiek bewust te maken van deze problemen, alsook om maatregelen te nemen om ze te voorkomen en te bestrijden. Sensibilisering moet niet alleen gebeuren door het gezondheidspersoneel. Het gaat verder dan dat. Door het brede publiek bewust te maken van hun rechten, alsook door bepaalde taboeonderwerpen uit de doeken te doen, kunnen er positieve veranderingen in de behandeling van vrouwen tot stand komen.

[1] https://www.who.int/news/item/09-10-2019-new-evidence-shows-significant-mistreatment-of-women-during-childbirth

Adequaat medisch materiaal, geneesmiddelen, verwelkomende gezondheidscentra, drinkwater… Al deze elementen dragen bij aan de verbetering van de zorg, maar zijn momenteel nog niet voldoende aanwezig. Hoe garanderen we dat het materiaal goed gebruikt wordt? Dat de geneesmiddelen correct worden voorgeschreven? Dat de diagnostiek correct wordt uitgevoerd?

De aanwezigheid van gekwalificeerd medisch personeel is daarom essentieel voor het verbeteren van de kwaliteit van de zorg. Memisa zet zich daarom in om de vaardigheden van het medisch personeel te versterken door middel van bijscholing, in al haar partnerlanden.

Wat doet Memisa?

In 2022 hebben we de opleiding gefinancierd van het zorgpersoneel op verschillende thema’s. Bijvoorbeeld:

• In Mauritanië hebben 32 vroedvrouwen een opleiding ontvangen over obstetrische en neonatale spoedeisende hulp.
• In Burundi hebben we 500 zorgprofessionals opgeleid over het beheer van mentale gezondheidszorg.
• In India heeft onze partner WBVHA opleidingen georganiseerd om de vaardigheden van lokale organisaties te versterken over diverse thema’s: tienerzwangerschappen, reproductieve gezondheid, onoverdraagbare ziektes… In totaal hebben 7.022 deelnemers een opleiding gevolgd.
• In DR Congo hebben de artsen en verpleegkundigen van het ziekenhuis van Bunia (in de provincie Ituri) een opleiding gevolgd over de preventie en medisch-chirurgische behandeling van fistels.

Vind hier de andere statistieken gerelateerd aan onze verwezenlijkingen van 2022 in onze Memisa Info “2022 in het kort”

Gemotiveerde instructeurs

In DR Congo vinden opleidingen gefinancierd door Memisa het vaakste plaats in Kisantu of Kinshasa. We werken samen met twee ziekenhuizen die bekend staan om de kwaliteit van hun opleidingen: het Sint-Jozef ziekenhuis in Kinshasa en het Sint-Lucas ziekenhuis in Kisantu. De artsen en verpleegkundigen uit de rurale gebieden waar Memisa actief is gaan er voor enkele maanden naartoe. Daar worden zij opgeleid in diverse thema’s, zoals echografie, oftalmologie, radiologie of anesthesie.

De trainees kunnen op de opleiders rekenen. Jacques Kutiwo is afdelingshoofd oftalmologie in het Sint-Jozef ziekenhuis in Kinshasa. Hij had de gelegenheid om zorgpersoneel op te leiden dat werkzaam is in de gezondheidszones waar Memisa  actief is, en getuigt:

“In mijn carrière heb ik meer dan 300 mensen op mogen leiden in oftalmologie! Twintig jaar geleden, toen er nog weinig gekwalificeerd medisch personeel was, werd de bevolking niet tijdig geholpen. In de ziekenhuizen ontvingen wij zieken in vergevorderde stadia. Het was moeilijk om hen zorg te bieden. De opleidingen die nu in Kinshasa georganiseerd worden, zorgen er voor dat duizenden mensen veel eerder toegang krijgen tot gekwalificeerd medisch personeel met betrekking tot oogheelkunde. Dat is een grote trots voor ons als instructeurs.”