style="background-image:url('https://memisa.be/wp-content/uploads/2024/05/WhatsApp-Image-2024-05-13-a-12.35.44_df5188cc.jpg');"

29 mei 2024

Hevige regenval en overstromingen bedreigen de toegang tot gezondheidszorg in Burundi

De Burundezen krijgen te maken met een aantal desastreuze gevolgen van de klimaatverandering. Sinds september 2023 regent het vaker dan normaal. Maar het regent er ook harder. De afgelopen maanden is de hevige regenval alleen maar toegenomen in intensiteit. Meer dan 100.000 mensen zijn gedwongen hun huizen te verlaten om aan de overstromingen te ontsnappen en zich te beschermen tegen mogelijke aardverschuivingen.

Hevige regenval, aardverschuivingen en het risico op overstromingen: een kettingreactie 

Volgens de VN zijn sinds de herfst van 2023 meer dan 200.000 mensen getroffen door stortregens, hagel, overstromingen of aardverschuivingen (OCHA, 2024). Zo’n 100.000 van hen hebben noodgedwongen hun huizen moeten verlaten op zoek naar een nieuwe woonplaats in gebieden die gespaard bleven van de wateroverlast. In allerijl en nat van de regen -die met bakken uit de hemel blijft vallen- bouwen deze families hun nieuwe huizen met dekzeilen en stukken hout. Anderen zoeken onderdak in scholen en in kerken. Maar na slechts een paar maanden of weken krijgen deze mensen het bevel opnieuw te vertrekken: het gebied wordt op zijn beurt bedreigd door overstromingen en aardverschuivingen. Er moest alweer een nieuwe plek worden gevonden die bescherming biedt en de getroffenen moesten opnieuw beginnen.  Heel wat inwoners van de regio hebben de afgelopen jaren meermaals moeten verhuizen. [1].

Op 19 april 2024 vond er opnieuw een aardverschuiving plaats in Kirasa. Eén persoon kwam om het leven en meer dan 375 huizen raakten beschadigd. De waterkrachtcentrale van Kirasa werd verwoest. Waterreservoirs (ofwel: watertanks) raakten beschadigd. Deze overvloedige regenval brengt met zich mee dat het waterniveau van het Tanganyikameer stijgt, en dat is gevaarlijk.

Het fenomeen El Niño

Burundi heeft normaal gezien 2 regenseizoenen: het eerste loopt van september tot januari, het tweede van maart tot mei. Dit jaar liep het regenseizoen gewoon door, zonder onderbreking. En dat heeft alles te maken met het klimaatfenomeen El Niño.

Een grote ramp voor de gezondheid van de Burundese bevolking

Op dit moment zijn 5 gezondheidsstructuren verwoest door de overstromingen. Heel wat anderen zijn niet meer bereikbaar vanwege ondergelopen toegangswegen. Dat wil zeggen dat duizenden mensen geen toegang meer hebben tot gezondheidszorg. Honderden zwangere vrouwen kunnen niet meer naar een ziekenhuis of gezondheidscentrum om er te bevallen aan de zijde van een zorgverlener. Zorginstellingen die wel nog operationeel zijn, kunnen wegens logistieke beperkingen geen medicijnen meer krijgen.

Inondations Burundi - pharmacie sous eaux

Daarnaast hebben meer dan 20.000 huishoudens hun oogst verloren. Minstens 40.000 hectare aan akkers liep onder water. Dit wijst op een nakend voedseltekort de komende maanden, met alle gevolgen van dien voor de voeding kinderen.

In haar rapport wijst het Bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Aangelegenheden (OCHA) ook op het aantal toiletten die door de overstromingen werden vernield. Toegang tot degelijke toiletten is immers een grote uitdaging voor de volksgezondheid in het land. Menselijke uitwerpselen bevatten namelijk heel wat bacteriën en andere besmettelijke stoffen. Deze stoffen kunnen waterbronnen besmetten. Ziekten zoals diarree, cholera, dysenterie en tyfus kunnen voorkomen bij mensen die in de buurt van niet-beschermde ontlastingsplaatsen wonen.

Nood aan humanitaire hulp

De ontheemde bevolking heeft dringend nood aan humanitaire hulp. Noodopvang is nodig, alsook keukenmateriaal, matrassen en muskiettennetten. Er is ook nood aan voedsel. In Kirasa hebben minstens 2.500 mensen voedselhulp nodig (OCHA). Tot slot zijn ook de installatie van toiletten in de vluchtelingenkampen en wateropvang- en waterconserveringskits een prioriteit.

Inondations Burundi - personnes et voiture dans les rues

Wat doet Memisa in Burundi ?

Deze klimaatrampen laten zien hoe belangrijk het is om een robuust gezondheidszorgsysteem te hebben dat resistent is tegen de gevolgen van klimaatverandering. Een zorgsysteem dat de continuïteit van de gezondheidszorg kan garanderen, wat er ook gebeurt. In Burundi werkt Memisa dag in dag uit aan het versterken van de lokale gezondheidszorg, zodat de toegang tot gezondheidszorg voor de Burundezen verbetert, ook wanneer er externe schokken zijn.

style="background-image:url('https://memisa.be/wp-content/uploads/2024/01/©-Memisa-18.png');"

2 januari 2024

Opinie: Klimaatrechtvaardigheid gaat ook over de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg

Dat de klimaatverandering naast een puur ecologische crisis ook een gezondheidscrisis teweegbrengt, weten we ondertussen allemaal. De klimaatverandering heeft desastreuze gevolgen voor de globale volksgezondheid. Daarbovenop veroorzaakt de impact van de klimaatverandering wereldwijd heel wat ongelijkheid wat betreft de toegang tot medische zorgen. Als ngo-medewerker bij Memisa zie ik het als mijn plicht om dit aspect van klimaatonrecht onder de aandacht te brengen.

 

In de DRC zijn gezondheidscentra moeilijk bereikbaar

Over klimaatrechtvaardigheid is de laatste jaren, meer dan terecht, al heel wat inkt gevloeid. Het blijft belangrijk om te benadrukken, en daarom doe ik dat nogmaals in dit stuk, dat de klimaatcrisis niet iedereen gelijk treft. Lage-inkomenslanden in het Globale Zuiden worden disproportioneel zwaar getroffen door de klimaatverandering, terwijl net zij er het minst aan hebben bijgedragen. Reken daarbij dat wereldwijd miljarden mensen -waarvan de meesten wonende in het Globale Zuiden- geen of onvoldoende toegang hebben tot gezondheidszorg. De harde realiteit houdt in dat deze twee ongelijkheden elkaar versterken.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vormt de klimaatverandering de grootste bedreiging voor de gezondheid van mensen wereldwijd. De klimaatverandering heeft volgens de WHO het potentieel om decennia aan vooruitgang in de wereldwijde gezondheid(szorg) te ondermijnen. “Zonder ondersteuning van buitenaf zijn het de wankele gezondheidssystemen in lage-inkomenslanden die het minst in staat zullen zijn om zich weerbaar te maken tegen de effecten van de klimaatverandering”, aldus Ishmael Nyasulu (WHO, 2023).

Bij Memisa zetten we ons dagelijks in om de toegang tot en de kwaliteit van gezondheidszorg te verbeteren in onze partnerlanden, met een specifieke focus op de meest kwetsbaren, zwangere vrouwen en jonge kinderen in het bijzonder. Dagelijks sterven honderden vrouwen aan de gevolgen van hun zwangerschap of bevalling. In de DR Congo, een land waar we actief zijn, sterven gemiddeld meer dan 500 vrouwen per 100.000 geregistreerde geboortes (World Bank). Dat is 75 keer meer dan in België (Statbel, 2023).

Toegang tot gezondheidszorg

Terwijl de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg in België vanzelfsprekend is voor het grootste deel van de bevolking, is dat voor de mensen in onze partnerlanden niet het geval. Het gezondheidssysteem in de landen waar Memisa actief is, is lang niet altijd toegankelijk voor mensen in kwetsbare situaties. Zoals hierboven omschreven zijn de moeder- en kindersterftecijfers er nog steeds veel te hoog. En dat is steeds meer te wijten aan de gevolgen van de klimaatverandering.

De impact van de klimaatverandering op de gezondheidszorg in onze partnerlanden neemt schrijnende proporties aan. De opwarming van de aarde veroorzaakt enerzijds een toenemend aantal gezondheidsproblemen en bemoeilijkt anderzijds ook de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg.

Door de klimaatverandering en alle rechtstreekse en onrechtstreekse gevolgen die dit fenomeen met zich meebrengt, treden tal van gezondheidsproblemen vaker op bij zwangere vrouwen en jonge kinderen. Zo neemt het aantal infectieziekten toe, worden zwangerschappen bij vrouwen bemoeilijkt, en raken steeds meer kinderen chronisch ondervoed wegens een toenemende voedselonzekerheid. En zo zijn er nog heel wat andere nadelige effecten van klimaatverandering op de volksgezondheid.

Anderzijds bemoeilijkt de klimaatcrisis ook de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg. Lokale gezondheidssystemen worden hard getroffen door de gevolgen van klimaatverandering. Vaak moet de fragiele infrastructuur eraan geloven bij klimaatrampen. Of denk maar aan de bereikbaarheid van ziekenhuizen en gezondheidscentra die bemoeilijkt wordt. Overstromingen maken wegen onbegaanbaar, waardoor zwangere vrouwen bijvoorbeeld niet tijdig een gezondheidscentrum kunnen bereiken.

 

Steeds meer toegangswegen tot gezondheidscentra worden verwoest door de gevolgen van klimaatverandering (foto: DR Congo)

De klimaatverandering veroorzaakt vreselijke schade: aan de kinderen van vandaag en hun nakomelingen, aan miljoenen mensen die nu al kwetsbaar zijn, overal ter wereld. Klimaatrechtvaardigheid vereist dat er ook in de gezondheidssector meer aandacht gaat naar mitigatie, ofwel het verminderen van de uitstoot zodat het probleem van de klimaatverandering niet erger wordt, alsook naar adaptatie, ofwel het aanpassen van (in dit geval) de lokale gezondheidssystemen aan de gevolgen van klimaatverandering om de impact ervan te minimaliseren.

Zo ondersteunen we als ngo gezondheidsstructuren in het zich organiseren om beter met de gevolgen van de klimaatverandering om te gaan. Dat doen we bijvoorbeeld door infrastructuur aan te passen, zodat deze veerkrachtiger wordt tegen de impact van klimaatverandering. Het bouwen van nieuwe gezondheidscentra gebeurt zo op plaatsen waar de kans op overstromingen lager ligt dan elders.

Enerzijds is het aan ngo’s om tijdens hun activiteiten en interventies minder uit te stoten, om zo minder bij te dragen aan het probleem van klimaatverandering. Daarnaast is het ook belangrijk dat ngo’s de actoren hier in eigen land aanzetten tot actie, zodat we ook in België onze verantwoordelijkheid opnemen. Anderzijds is het belangrijk om na te denken over hoe de sector kan omgaan met de gevolgen van de klimaatverandering op de gezondheidsstructuren op het terrein. ‘Hoe kunnen we lokale gezondheidssystemen veerkrachtiger en resistenter maken tegen de gevolgen van klimaatverandering?’ is een vraag die ook steeds pertinenter wordt bij medische ngo’s zoals Memisa.

Klimaatonrecht bestrijden

Als medische ngo schaarden we ons dit jaar volop achter de najaarscampagne van 11.11.11, die ook dit jaar over klimaatonrecht ging. Ook wij vinden het als ngo voor internationale solidariteit belangrijk om mee te strijden tegen klimaatonrecht. Want als we geen collectieve actie ondernemen dreigt de klimaatcrisis een nog grotere gezondheidscrisis te veroorzaken voor de mensen in het Globale Zuiden waar we ons elke dag voor inzetten.

Uiteindelijk zal de klimaatverandering een bedreiging zijn voor de gezondheid van ons allemaal. Klimaatonrecht is geen ver-van-ons-bed-show meer, zoals te veel mensen nog steeds denken. De impact van de klimaatcrisis op de gezondheid(szorg) staat ook bij ons voor de deur. Het is verre van ondenkbaar dat de toegang tot gezondheidszorg ook bij ons in het Globale Noorden bemoeilijkt zal worden, net zoals dat het geval is voor zwangere vrouwen in de DR Congo. Wat als ook hier vrouwen die op het punt staan te bevallen het ziekenhuis niet kunnen bereiken doordat overstromingen de wegen onbegaanbaar maken? Hoe belangrijk zouden wij het dan collectief vinden om volop aan dezelfde kar te trekken en klimaatonrecht te bestrijden?

Als medische ngo hopen wij dat er dringend werk wordt gemaakt van een rechtvaardiger klimaatbeleid, zodat de kwetsbare populaties in het Globale Zuiden eerlijke toegang hebben tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg. De ongelijke toegang tot gezondheidszorg wereldwijd wordt alleen maar groter naargelang de klimaatverandering zich verder doorzet. De sector van Internationale Solidariteit slaat daarom de handen ineen om samen verder naar multidisciplinaire (ofwel: transversale) oplossingen te zoeken en aan de slag te gaan met dit cruciale thema. Want samen kunnen we constructief oplossingen uitwerken zodat de lokale gezondheidssystemen in het Globale Zuiden zich beter kunnen wapenen tegen de gevolgen van de klimaatverandering.

Door Thibaut Verhaeghe – Communication Officer bij Memisa

Dit opiniestuk werd oorspronkelijk gepubliceerd in MO Magazine: https://www.mo.be/opinie/klimaatrechtvaardigheid-gaat-ook-over-de-toegang-tot-kwaliteitsvolle-gezondheidszorg

 

style="background-image:url('https://memisa.be/wp-content/uploads/2023/11/Votre-texte-de-paragraphe-3.png');"

6 november 2023

Gezondheidszorg als schild tegen de klimaatcrisis in de DR Congo

Om Afrikaanse gemeenschappen weerbaar te maken tegen de klimaatcrisis, is toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg onmisbaar.

“De klimaatcrisis treft in toenemende mate het Afrikaanse continent” vertelt Petteri Taalas, secretaris-generaal van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO). “Extreme hitte, droogtes en overstromingen zullen tegen 2030 ruim 118 miljoen Afrikanen treffen als er geen onmiddellijke maatregelen worden genomen.”

Het zijn geen lege woorden. Zo werd de DR Congo in mei 2023 getroffen door hevige stortregens die leidden tot rotslawines, overstromingen en allesverslindende modderstromen. Hele dorpen werden weggevaagd.

De gevolgen zijn overweldigend. Janvier (48), landbouwer in het centrum van Bushushu getuigt: “Ik heb niets meer. Mijn twee geiten zijn verdwenen, mijn akkers zijn verwoest. Ik draag nog altijd de kleren die ik aan had toen de overstromingen ons troffen. Dat is alles wat ik nog heb.”

De natuurramp trof in totaal zo’n 20.000 mensen. 428 van hen stierven, vaak verdwenen ze tussen het steenpuin of modderstromen.

“Ik heb niets meer. Mijn twee geiten zijn verdwenen, mijn akkers zijn verwoest. Ik draag nog altijd de kleren die ik aan had toen de overstromingen ons troffen. Dat is alles wat ik nog heb.” Janvier, landbouwer

Afrika onrechtvaardig hard getroffen door de klimaatcrisis

Memisa, een lidorganisatie van 11.11.11, werkte in de regio al samen met Action D’Espoir (ADE). Beide organisaties schoten na de ramp dan ook onmiddellijk te hulp. 105 noodverblijven werden in een mum van tijd opgericht met plaats voor 677 ontheemde mensen. 100 tienermeisjes en vrouwen ontvingen hygiënekits. Deze hulp is van cruciaal belang voor de bevolking, maar geen oplossing op lange termijn.

Want de klimaatcrisis raast verder, en natuurrampen zullen hierdoor steeds vaker voorkomen op het Afrikaanse continent. Maar het is nog niet te laat om het tij te keren. Daarom focust Memisa in haar werk op het wereldwijd verbeteren van de toegang tot en de kwaliteit van volksgezondheid in Afrika. Want wanneer er natuurrampen zijn, is het belangrijk dat het gezondheidssysteem en de bevolking weerbaar zijn.

En ja, dat kan bereikt worden! Met investeringen in gezondheidsfaciliteiten, wegen, geneesmiddelen, bijscholing, materialen, toegang tot elektriciteit, water en vervoer. Memisa kiest daarbij altijd voor duurzame en milieuvriendelijke oplossingen, zoals bij haar investering in zonnepanelen en fietsen in de gezondheidszone in Katako Kombe (DR Congo).

 

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd op de website van 11.11.11, de Vlaamse Koepel voor Internationale Solidariteit. Memisa is lid van 11.11.11. We zijn actief betrokken bij de najaarscampagne van 11.11.11 over klimaatrechtvaardigheid.

 

style="background-image:url('https://memisa.be/wp-content/uploads/2023/10/DSC_2940_overstromingen-scaled.jpg');"

16 oktober 2023

Online sessie over de impact van klimaatverandering op de globale gezondheidszorg

Op dinsdag 19 september organiseerden de drie Belgische ngo’s Memisa, Artsen Zonder Vakantie en Dokters van de Wereld een interactieve online sessie rond klimaatverandering en gezondheidszorg. De sessie vond plaats in het kader van het ambassadeurstraject ‘Gezondheidszorg voor Iedereen’. Dr. Iris Blom gaf een uiteenzetting over hoe de klimaatverandering een serieuze impact heeft op de globale gezondheidszorg. Ze gaf daarbij ook advies aan ngo’s en gezondheidsmedewerkers over wat de sector kan doen om de gevolgen van de klimaatverandering in te perken.

Als Belgische ngo strijdt Memisa dagelijks voor toegankelijke en kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor iedereen. Dit doen we door te investeren in goede gezondheidsstructuren en opgeleid personeel in het Globale Zuiden, maar ook door hier in België op te komen voor het recht op gezondheid. Zo organiseren we in België samen met Artsen Zonder Vakantie en Dokters van de Wereld het educatief programma voor wereldburgerschap en Internationale Solidariteit. Via het ambassadeurstraject ‘Gezondheidszorg voor Iedereen’ versterken onze vrijwilligers hun competenties om hun impact te vergroten als actoren in het verbeteren van de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor iedereen.

Klimaatonrecht treft lokale gezondheidssystemen in Afrika

Op dinsdag 19 september vond de eerste online sessie van het nieuwe seizoen van het ambassadeurstraject plaats. Tijdens deze sessie gaf Dr. Iris Blom van de ‘London School of Hygiene and Tropical Medicine’ uitleg over de impact van klimaatverandering op de globale gezondheidszorg, met een specifieke focus op Afrika. De bevolking van de landen in het Globale Zuiden waar Memisa, Artsen Zonder Vakantie en Dokters van de Wereld actief zijn, worden disproportioneel getroffen door de klimaatverandering. Het is duidelijk dat de landen en populaties die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis de zwaarste gevolgen ervan dragen. De sector van Internationale Solidariteit gaat hiermee aan de slag en denkt na over hoe we dit klimaatonrecht het best aanpakken.

Door de klimaatverandering en alle directe en indirecte gevolgen die dit fenomeen met zich meebrengt, zijn er tal van gezondheidsproblemen die vaker opduiken. Het aantal infectieziekten neemt bijvoorbeeld toe, zoals influenza en Ebola. De opwarming van de aarde heeft ook nadelige effecten op zwangerschappen bij vrouwen. Hittestress bemoeilijkt namelijk het goede verloop van de zwangerschap. Ook de strijd tegen seksueel overdraagbare aandoeningen wordt bemoeilijkt. Denk ook aan de voedselonzekerheid die toeneemt, waardoor meer kinderen ondervoed raken. Of de mentale gezondheid die bij jongeren wordt aangetast door de gevaren en risico’s van klimaatrampen. En zo zijn er nog tal van andere nadelige effecten van klimaatverandering op de volksgezondheid.

Nood aan klimaatmitigatie en -adaptatie

Het is simpel: de grootste bedreiging voor de wereldwijde volksgezondheid is het falen van wereldleiders om de globale temperatuurstijging onder de 1,5°C te houden. Om de gevolgen van de klimaatverandering op landen in het Globale Zuiden te beperken, is er daarom dringend meer nood aan mitigatie, ofwel het verminderen van de uitstoot zodat het probleem van de klimaatverandering niet erger wordt. Er is ook nood aan adaptatie, ofwel het aanpassen van lokale gezondheidssystemen aan de gevolgen van klimaatverandering om de impact ervan te minimaliseren.

Enerzijds is het aan ngo’s om tijdens hun activiteiten en interventies minder uit te stoten, om zo minder bij te dragen aan het probleem van klimaatverandering. Daarnaast is het ook belangrijk dat ngo’s de actoren hier in eigen land aanzetten tot actie, zodat we ook in België onze verantwoordelijkheid opnemen. Anderzijds is het belangrijk om na te denken over hoe de sector kan omgaan met de gevolgen van de klimaatverandering op de gezondheidsstructuren op het terrein. Hoe kunnen we lokale gezondheidssystemen veerkrachtiger en resistenter maken tegen de gevolgen van klimaatverandering?

Tijdens haar betoog haalde Dr. Iris Blom het voorbeeld van Kenia aan, waar ze onderzoek voert naar de impact van klimaatverandering op de gezondheidszorg. Kenia maakte de toewijding om het nationale gezondheidssysteem klimaatneutraal te maken tegen 2030. Een belangrijke vraag voor Belgische gezondheidswerkers en ngo-medewerkers is hoe we van een ambitieus land als Kenia kunnen bijleren op het vlak van klimaatmitigatie en -adaptatie. Het voorbeeld van Kenia kan namelijk als inspiratie dienen voor hoge-inkomenslanden zoals België in verband met hoe we hier gezondheidszorg van hoge kwaliteit kunnen aanbieden met veel minder uitstoot. Volgens Dr. Iris Blom zijn hier heel wat mogelijkheden.

Uiteindelijk is de rol van educatie en sensibilisering van gezondheidsmedewerkers rond deze problematiek essentieel. Gezondheidsmedewerkers zijn namelijk fundamentele actoren in de klimaattransitie. Daarom is het juist zo belangrijk dat gezondheidsmedewerkers op de hoogte zijn van de impact van klimaatverandering op de gezondheidszorg en welke oplossingen er voorhanden zijn om hiermee om te gaan. Net daarom zijn educatie-sessies voor ambassadeurs, zoals deze aangeboden door Memisa, Artsen zonder Vakantie en Dokters van de Wereld, zo cruciaal. De sector van Internationale Solidariteit slaat de handen ineen om samen verder naar oplossingen te zoeken en aan de slag te gaan met dit cruciale thema.

 

style="background-image:url('https://memisa.be/wp-content/uploads/2017/07/perspective2030.jpg');"

Steun ons project

Steun dit jaar de bouw van een medisch centrum in Pay Kongila in de DR Congo

Ik doe een gift