Wereldwijd krijgen alle vrouwen op een bepaald moment in hun leven te maken met de menopauze. In de DR Congo is het onderwerp vaak taboe, zelfs bij zorgprofessionals. De impact van de menopauze op de fysieke en mentale gezondheid van vrouwen valt nochtans niet te onderschatten. In Zuid-Ubangi organiseert Memisa infodagen om vrouwen te ondersteunen zodat ze deze nieuwe fase in hun leven met een gerust hart kunnen doorkomen.

De menopauze, wat houdt dat in?

De menopauze verwijst naar de periode in het leven van de vrouw die gepaard gaat met het uitblijven van de menstruatie en het definitieve einde van de ovulatie. We hebben het over de menopauze wanneer een vrouw gedurende een ononderbroken periode van minstens 1 jaar geen menstruatie heeft gehad. De menopauze gaat gepaard met ouder worden -en treedt meestal op rond de leeftijd van 45 à 55 jaar- na een daling van de oestrogeenproductie in het lichaam.

De impact van de menopauze op de fysieke en mentale gezondheid

Volgens de WHO kan deze hormonale verandering een serieuze impact hebben op het fysieke, emotionele en mentale welzijn van vrouwen [1].

De menopauze gaat vaak gepaard met kwaaltjes en symptomen die vervelend kunnen zijn in het dagelijkse leven. Deze symptomen omvatten:

• opvliegingen (en blozingen)
  ● pijn tijdens geslachtsgemeenschap en vaginale droogheid
  ● incontinentie
  ● slaapstoornissen
  ● stemmingswisselingen
  ● angst
  ● gewichtstoename

Bovendien verhoogt de menopauze het risico op het ontwikkelen van meer ernstige aandoeningen zoals osteoporose en hart- en vaatziekten [2]. 

De menopauze zou geen tabou mogen zijn !

De menopauze wordt vaak verkeerd begrepen en door een negatieve lens bekeken door de maatschappij. De menopauze wordt nog steeds geassocieerd met het idee van verlies en tekort. In veel culturen betekent een vrouw in de menopauze niet langer dat je “vrouw bent”. Alsof het vruchtbare lichaam de norm is waaraan een niet-menstruerende vrouw kan ontsnappen [3].

Meestal blijven vrouwen in de menopauze alleen achter met al hun vragen, alsook met een lichaam dat ze niet meer begrijpen.

Dat terwijl de menopauze wel degelijk een volwaardig volksgezondheidsprobleem is. Het is belangrijk om het fenomeen goed te begrijpen. Enerzijds zodat vrouwen in staat zijn deze periode van hun leven beter door te komen en anderzijds om het risico te verminderen op ziekten die met de menopauze gepaard gaan, zoals osteoporose en hart-en vaatziekten.

Sensibiliseringscampagnes van Memisa in de provincie Zuid-Ubangi (DR Congo)

Daarom organiseert Memisa infosessies over de menopauze in plattelandsgemeenschappen. In Bominenge (in de provincie Zuid-Ubangi) kwamen 837 vrouwen opdagen op een van de verschillende sensibiliseringsdagen.

Sensibilisering van “mama’s” in Bominenge

Mélanie is 47 jaar oud. Ze heeft 7 kinderen. Sinds een aantal maanden merkte ze dat ze last had van stemmingswisselingen en vaginale droogheid. Dit veroorzaakte problemen in haar relatie. Ze nam deel aan een bewustmakingssessie georganiseerd door Memisa en haar lokale partner, BDOM Budjala:

“Toen ze tijdens de infosessie uitlegden wat er gebeurt met vrouwen aan de vooravond van en na het stoppen van hun menstruatie, legde ik meteen het verband met wat ik zelf voelde! Ik kon mijn symptomen beginnen te benoemen en leerde er beter mee om te gaan.”

Mélanie nodigde vervolgens haar man uit om samen met haar deel te nemen aan de andere infosessies. Terwijl de menopauze het lichaam van de vrouw beïnvloedt, is het ook een thema dat de maatschappij en sociale relaties aanbelangen.  Mélanie voegt hieraan toe dat “zorgverleners ons, “oude mama’s”, vaak links laten liggen. Maar ook wij moeten geïnformeerd worden over onze gezondheid!”

Door infosessies over de menopauze te organiseren, engageren Memisa en de BDOM Budjala zich voor de gezondheid van alle vrouwen.

Naast mentale gezondheid werken we in Guinee rond seksuele en reproductieve gezondheid en gendergerelateerd geweld. We ondersteunen onze lokale partners onder meer in het opleiden van vroedvrouwen in psychologische en medische zorgverlening voor overlevenden van seksueel geweld.

Sinds 2023 zet Memisa zich ook in ons land in om de gezondheid van de meest kwetsbaren te verbeteren. De Belgische ngo bundelde vorig jaar de krachten met Sant’Egidio België om mensen die op straat leven toegang te geven tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg en sanitaire diensten.

Centraal in de missie van Memisa: specifieke aandacht voor de meest kwetsbaren

De missie van Memisa is om de toegang tot kwaliteitsvolle gezondheidszorg voor iedereen te verbeteren, met een bijzondere aandacht voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen. Ook in België leven heel wat mensen in precaire omstandigheden. Daarom werkt Memisa, naast haar internationale partnerschappen, samen met Sant’Egidio België. Meer specifiek bundelen Memisa en Sant’Egidio België de krachten in het kader van het gezamenlijke project Kamiano Care, in Antwerpen.

Een goede mentale gezondheid voor mensen die op straat leven 

Heel wat daklozen ondervinden fysieke of mentale gezondheidsproblemen. Soms zijn deze medische problemen de oorzaak van het feit dat ze op straat leven. Voor anderen zijn medische problemen dan weer het gevolg van het dakloze bestaan. Een dakloze man of vrouw heeft in België een gemiddelde levensverwachting van slechts 48 jaar. Dat staat in schril contrast met de gemiddelde leeftijd van de rest van de Belgische bevolking, namelijk 81,7 jaar [1] (FR).

Tot de meest voorkomende gezondheidsproblemen behoren open wonden, problemen gelinkt aan een gebrek aan hygiëne, en psychologische problemen.

Kamiano Care, een zorgcentrum voor daklozen in Antwerpen 

Kamiano Care is een plek waar daklozen medische zorg kunnen krijgen, een warme douche kunnen nemen en hun kleren kunnen wassen. Een team van vrijwilligers (artsen en verpleegkundigen) verlenen zorg aan patiënten, met een speciale aandacht voor wondverzorging en hygiëne. Er is ook een psychiater die zich als vrijwilliger beschikbaar stelt voor mensen met geestelijke gezondheidsproblemen.

Kamiano Care opende haar deuren in juni 2023, mede dankzij de steun van Memisa, dat een deel van de energiekosten dekt voor de dagelijkse werking van het centrum.

In 2023 vonden er 142 medische consultaties plaats in het Kamiano-centrum. Elke dag konden gemiddeld 18 mensen een douche nemen.

Meer dan ooit werkt Memisa aan het verbeteren van de gezondheid voor iedereen, ook in België.

In het kader van Project USE (Unis pour la Santé et l’Education) bestrijdt Memisa ondervoeding in Ituri, een provincie in het oosten van de DR Congo. Het project dat door de Europese Unie wordt gefinancierd heeft als doel de volksgezondheid en het welzijn van de bevolking in de DR Congo te verbeteren. Dr. Lipelba Houssinnet, die voor Memisa werkt in Ituri, geeft een woordje uitleg over hoe Memisa actie onderneemt om de toenemende voedselonzekerheid in de regio tegen te gaan.

In de DR Congo ondersteunt Memisa de strijd tegen ondervoeding

Zoals je kon lezen in het artikel dat we eerder dit jaar publiceerden, behandelt Project USE, dat door de EU wordt gefinancierd, verschillende deelthema’s. Naast Kongo-Central werden ook in Ituri al heel wat successen geboekt. Het project bereikt om en bij de 1.5 miljoen inwoners in de Congolese provincie, waar we interveniëren in 7 gezondheidszones.

Dr. Lipelba Houssinnet werkt voor Memisa in de provincie Ituri als Internationaal Technisch Assistent en Volksgezondheidsarts en geeft in dit artikel meer duiding over hoe Memisa de strijd tegen ondervoeding in Ituri ondersteunt. Het bestrijden van ondervoeding is belangrijk voor Memisa, aangezien dit een van de voornaamste oorzaken is van kindersterfte. Door onder meer de productie en consumptie van lokaal voedsel te promoten, lokaal geproduceerd voedsel te leveren aan gezondheidscentra en de bevolking te sensibiliseren, draagt Memisa bij aan de strijd tegen ondervoeding.

Politieke en economische factoren wakkeren ondervoeding aan 

In de DR Congo is ondervoeding een structureel probleem dat in sommige delen van het land verergerd wordt door externe factoren, zoals epidemieën of conflicten. In Ituri zorgen zowel politieke als economische factoren ervoor dat de voedselonzekerheid ferm wordt aangewakkerd. In het door oorlog verscheurde Ituri zijn ondertussen meer dan 1.6 miljoen mensen ontheemd (Norwegian Refugee Council, 2024). De onveiligheid alsook de instabiele economische situatie, maakt dat mensen hun hebben en houden vaak moeten achterlaten.

Ontheemd zijn betekent in heel wat gevallen ook dat je onzeker bent of je je kind iets te eten kunt geven. “Mensen komen vaak op onbekend terrein terecht nadat ze hun huis hebben moeten ontvluchten”, aldus Dr. Houssinnet. “Daardoor is het bijvoorbeeld niet vanzelfsprekend om aan landbouw te doen en zelfvoorzienend te blijven. Als gevolg kunnen duizenden gezinnen niet aan hun behoeften voldoen.”

Dr. Lipelba Houssinnet werkt als Internationaal Technisch Assistent voor Memisa

De situatie in Ituri zorgt er ook voor dat de toegang tot gezondheidszorg voor miljoenen mensen wordt bemoeilijkt. Vooral vrouwen en jonge kinderen worden getroffen. De beperkte toegang tot zorginstellingen in de regio is nefast voor de ondervoeding. Wegens de slechte economische staat waarin heel wat gezinnen verkeren door de bovengenoemde redenen, zijn er vaak geen middelen om een kind te laten verzorgen. Net daarom komt ondervoeding ook veel vaker voor bij gezinnen die het niet breed hebben.

Naast de politieke en economische factoren, beïnvloeden ook vaak voorkomende ziektes in de regio de hoge cijfers van ondervoeding. Verschillende pathologieën zijn alomtegenwoordig in de regio, zoals malaria en bloedarmoede. “Deze aandoeningen zorgen ervoor dat kinderen sneller ondervoed geraken”, legt Dr. Houssinnet uit. Ook het gebrek aan drinkbaar water in de regio brengt complicaties met zich mee die voor een toename in het aantal ondervoede kinderen zorgen. “Wanneer kinderen niet beschikken over drinkbaar water, krijgen ze vaak diarree, waarna ze verzwakken en vatbaarder zijn om ondervoed te geraken.”

Productie en consumptie van lokale voeding

Om de voedselzekerheid van de lokale bevolking in Ituri te verbeteren, tracht Memisa de voedselautonomie te verhogen en verbeteren we het voedingspatroon van kinderen met behulp van lokale producten. “Als alternatief voor de import van kant-en-klare therapeutische gerechten als quick-fix solution, is het op de lange termijn beter om ervoor te zorgen dat bevolking zelf voor de productie van evenwichtige maaltijden en gerechten kan zorgen”, aldus Lipelba.

Om ondervoeding tegen te gaan, reageren veel internationale organisaties door therapeutisch voedsel (zoals plumpy’nut) in te voeren. Hoewel deze oplossing op de korte termijn heel wat kinderen er bovenop kan helpen, is ze op lange termijn niet houdbaar. Om de afhankelijkheid van geïmporteerde producten te verminderen, stimuleert Memisa de bereiding van calorierijke pap voor kinderen die lijden aan ernstige ondervoeding. Ingrediënten voor deze pap zijn lokale producten zoals maïsmeel, olie en pinda’s.

“Als alternatief voor de import van kant-en-klare therapeutische gerechten is het op de lange termijn beter om ervoor te zorgen dat de bevolking zelf evenwichtige maaltijden kan bereiden.”  Dr. Lipelba Houssinnet

Evenwichtige maaltijden zijn essentieel om ondervoeding bij kinderen tegen te gaan

Sleutelrol voor gemeenschapswerkers

Gemeenschapswerkers, die door Memisa worden opgeleid, adviseren de mensen ook om verschillende recepten te gebruiken op basis van lokaal voedsel om evenwichtige gerechten te maken. De oorzaak van ondergewicht bij kinderen is niet enkel te wijten aan te weinig eten. Ook door een te eenzijdig dieet krijgen Congolese kinderen niet voldoende essentiële vitamines en voedingsstoffen binnen, wat leidt tot gezondheidsproblemen.

De verbetering van de autonomie wordt gestimuleerd door culinaire demonstratiesessies. “Tijdens deze kookworkshops, die door Memisa worden ondersteund, leren ouders hoe ze evenwichtige maaltijden kunnen bereiden met lokale producten, zodat hun kinderen gevarieerd voedsel krijgen dat rijk is aan micronutriënten”, legt Dr. Houssinet uit.

De gemeenschapswerkers staan rechtstreeks in contact met de lokale gemeenschap en zijn uiterst geschikt om ondervoeding vroegtijdig op te sporen. Daarnaast vervullen ze ook een belangrijke rol in het sensibiliseren van de lokale gemeenschap. Door huisbezoeken uit te voeren, ondersteunen de gemeenschapswerkers de lokale bevolking in hun voedingsgewoonten. “Tijdens huisbezoeken wordt bijvoorbeeld ook aangeraden welke voeding geschikt is voor verschillende leeftijdscategorieën van kinderen.”

Memisa ondersteunt kookworkshops in Ituri

De tevredenheid van patiënten is een belangrijke indicator voor het beoordelen van de kwaliteit van de zorgverlening in zorginstellingen. In Benin voert het Plateforme Nationale des Utilisateurs des Services de Santé (PNUSS) tevredenheidsonderzoeken onder patiënten uit en maakt het voor hen gemakkelijker om klachten in te dienen. 

Tevreden patiënten hebben, is een manier om te verzekeren dat de zorg in het ziekenhuis of gezondheidscentrum kwaliteitsvol is. De tevredenheid van de patiënt is daarom onlosmakelijk verbonden met de kwaliteit van de zorg.

Een impact op het gedrag van de toekomstige patiënt 

De positieve of negatieve ervaring van een patiënt beïnvloedt zijn of haar gedrag. Een patiënt die tevreden is over zijn of haar behandeling, zal deze waarschijnlijk beter opvolgen. Ze zijn ook eerder geneigd om bijvoorbeeld na de behandeling op controle te gaan (1).

De reputatie van een zorginstelling hangt ook af van de tevredenheid van patiënten

Patiënten dragen ook bij aan de reputatie van het ziekenhuis of gezondheidscentrum. Tevreden patiënten dragen bij aan het positieve imago van de instelling. En dat betekent een betere opkomst van patiënten!

Tevredenheidsenquêtes afgenomen bij 1.500 patiënten in Benin

In Benin ondersteunt Memisa het werk van het ‘Plateforme Nationale des Utilisateurs des Services de Santé’ (PNUSS). Het PNUSS neemt tevredenheidsenquêtes af uit onder gebruikers van gezondheidsdiensten.

Er werd een onderzoek uitgevoerd in 14 lokale ziekenhuizen en 62 gezondheidscentra. In totaal werden 1.562 patiënten geïnterviewd. De onderzoekers verzamelden hun mening over de diensten en zorg die ze hadden ontvangen. Er werd ook gepeild naar eventuele suggesties voor verbetering. Een schat aan informatie om de kwaliteit van de zorg te verbeteren!

De resultaten van het onderzoek werden gedeeld met de betrokken medische teams. Het PNUSS deed ook aanbevelingen aan elke zorginstelling.

De ontvangst en opvang, de wachttijd en hygiëne als redenen tot ontevredenheid

De enquête bracht een aantal factoren van ontevredendheid aan het licht. Over het algemeen is de slechte ontvangst en opvang van patiënten de belangrijkste bron van ontevredenheid. Ongepast taalgebruik en ongepaste gebaren en bewegingen komen nog te vaak voor, vooral op kraamafdelingen.

« Tijdens de bevalling geven sommige vroedvrouwen patiënten een klap als ze moeite hebben om hun benen te spreiden».  Anoniem

Een vrouw die een gezondheidscentrum bezocht, getuigte :

« Na de bevalling zijn wij het die de borstsel nemen om de ruimte te poetsen. Als we dat weigeren, moeten we meer betalen voor ons verblijf. » Anoniem

Ook de traagheid van de behandeling is een reden van ontevredenheid.

Maar patiënten delen ook hun tevredenheid over de zorg die ze ontvangen!

« Bij mijn bevalling was de verloskundige heel correct en aardig tegen me. We kletsten als zussen. » Anoniem

De mogelijkheid om een klacht in te dienen bij het ziekenhuis

Luisterhokje van het PNUSS in het ziekenhuis van Boko 

Het PNUSS wil het voor patiënten ook makkelijker maken om hun ongenoegen te uiten. In 4 ziekenhuizen in Benin zijn luisterhokjes ingericht. Deze hokjes bevinden zich op binnenplaatsen van ziekenhuizen. De deuren staan open voor alle patiënten. Leden van het PNUSS zijn aanwezig om uw klacht op te nemen.

*

Zorginstellingen besteden steeds meer aandacht aan de tevredenheid van patiënten. In Benin voert het PNUSS verschillende projecten uit om ervoor te zorgen dat zorgverleners en administratieve teams meer rekening houden met de gevoelens van patiënten.

(1)  https://www.cairn.info/revue-l-expansion-management-review-2014-3-page-51.htm#:~:text=Les%20points%20forts,et%20influe%20sur%20la%20fid%C3%A9lisation.