In de DR Congo rust er een groot taboe op patiënten met mentale problemen. Net zoals dat het geval is hier in het Westen, is het ook in Congo voor veel mensen geen evidentie om mentale problemen te zien als volwaardige gezondheidsproblemen. Daarom werkt Memisa in Congo samen met lokale partners aan het implementeren van geestelijke gezondheid in het gezondheidssysteem. Zo ook in Mangembo, in het westen van de DRC. En dat is voor een groot deel te danken aan ‘Abbé’ Marc, een Belgische missionaris die mensen met mentale kwetsbaarheden in de DR Congo helpt.

Memisa integreert mentale gezondheidszorg in het ziekenhuis van Mangembo

Het is onvermijdelijk dat de moeilijke omstandigheden waar Congolezen dagelijks mee worden geconfronteerd ervoor zorgen dat er heel wat mentale gezondheidsproblemen opduiken. Mentale kwetsbaarheden behoren tot de grootste gezondheidsproblemen in het land. Tal van factoren, waaronder ondervoeding, ziekte, werkloosheid, een gebrek aan voldoende slaap, seksualiteit enzovoort hebben een grote invloed op de mentale gezondheid van de lokale bevolking.

Mentale problemen worden niet serieus genomen

Helaas is het in de DR Congo zo dat mensen met geestelijke gezondheidsproblematieken vaak geconfronteerd worden met discriminatie, stigmatisering en schendingen van hun mensenrechten. Daardoor hebben heel wat mensen die hulp nodig hebben geen toegang tot gezondheidszorg. “Wegens het taboe rond mentale problemen, worden veel mensen aan hun lot overgelaten. Soms worden ze letterlijk verstoten. Vaak krijgen ze niet eens de kans om naar een gezondheidscentrum of ziekenhuis te gaan, omdat ze niet serieus worden genomen door hun familie”, vertelt Marc.

De Belgische missionaris trok in 2010 naar Congo. Naast het ondersteunen van ontwikkelingsprojecten in de regio en zich beschikbaar te stellen als pastoor, vindt Marc het belangrijk om rond mentale gezondheid te werken. Vanuit zijn eigen humanitaire overtuiging om de meest kwetsbaren in de samenleving te helpen, strijdt Marc tegen de discriminatie waarmee mensen met een mentale kwetsbaarheid te maken krijgen. “Het zijn zij die in de Congolese samenleving het meest gediscrimineerd worden. Vooral op sociaal vlak worden dergelijke patiënten helemaal geïsoleerd”, aldus Marc.

Les Amis de Mangembo

In België richtte Marc een aantal jaren geleden de vzw ‘Les Amis de Mangembo’ op. Naast sensibiliseren, kan Marc vertrouwen op heel wat vrijwilligers, waaronder voormalige dokters, die hun kennis met Marc delen. Hij werft ook fondsen die gebruikt worden om zowel medicijnen als opleidingen voor gezondheidspersoneel te financieren. Dankzij zijn ervaring op het terrein in verband met mentale gezondheidsproblemen, signaleerde Marc de hoge nood aan hulp rond deze problematiek in de regio. Meer bepaald is er nood aan de integratie van mentale gezondheid in het zorgsysteem.

Met de oprichting van Les Amis de Mangembo trok Marc de aandacht van Memisa om rond mentale gezondheid te werken. De steun van Memisa en van Les Amis de Mangembo zorgt ervoor dat mentale gezondheid al een aantal jaren geïntegreerd wordt in het lokale gezondheidssysteem, in samenwerking met de lokale gezondheidsautoriteiten. Naast moederzorg is de integratie van mentale gezondheidszorg zelf de prioriteit binnen Memisa’s vijfjarenprogramma in het westen van de DR Congo.

In Mangembo strijdt Memisa samen met lokale partners en Marc om het taboe dat bestaat rond deze problematiek te doorbreken. Als pastoor fungeert Marc in de gezondheidszone Mangembo als tussenpersoon, waarbij hij verbinding probeert te maken tussen de patiënten, de families en de gezondheidscentra. “Een eerste stap daarbij is uitleggen aan zowel de patiënt als de familieleden dat mentale problemen wel degelijk ernstige gezondheidsproblemen zijn.” Net zoals dat in het Westen het geval is, worden mentale gezondheidsproblemen in de regio vaak niet serieus genomen.

Net zoals dat bij ons het geval is, worden jongeren met mentale kwetsbaarheden in de DR Congo vaak niet voldoende begrepen

Oplossingen en uitdagingen

Heel wat mensen weten niet dat mentale kwetsbaarheden volwaardige gezondheidsproblemen zijn die kunnen worden opgelost aan de hand van een behandeling en medicatie. Marc spreekt hierover met de mensen, en hij probeert hen ook aan te zetten om in behandeling te gaan, of op z’n minst medicatie uit te proberen. “In bijna alle gevallen helpt een behandeling met medicijnen”, aldus Marc. “Ik probeer mensen uit te leggen dat ze niet alleen moeten bidden, maar zich daarnaast ook naar een gezondheidscentrum of ziekenhuis moeten begeven.”

Naast het culturele aspect en het taboe dat rond mentale gezondheidsproblemen heerst, zijn er natuurlijk nog een aantal uitdagingen waardoor mensen niet geholpen kunnen worden. De kostprijs van medicijnen ligt helaas erg hoog. Net daarom is de financiële steun van partners zoals Memisa zo belangrijk. Daarnaast is een groot deel van het gezondheidspersoneel niet of te weinig op de hoogte van het belang van mentale gezondheidszorg. “En net daarom zijn ook opleidingen van lokaal gezondheidspersoneel rond deze problematiek essentieel”, zegt Marc.

De samenwerking met pastoor Marc is enorm waardevol, omdat hij dicht bij de mensen staat in de DRC. Tijdens ons gesprek benadrukt Marc hoe belangrijk het is om de lokale bevolking te sensibiliseren, in een poging komaf te maken met het taboe. En aangezien mentale gezondheidsproblematieken onvoldoende bekend zijn bij de lokale bevolking, is het belangrijk om dicht bij de mensen te staan. “Wanneer we de mentaliteit bij mensen willen veranderen, is het belangrijk dat we er een persoonlijke band mee hebben. Hen op een correcte manier sensibiliseren blijft een prioriteit”, concludeert Marc.