21 juni 2024
Om een wereldwijde verandering teweeg te brengen en te streven naar kwaliteitsvolle basisgezondheidszorg voor iedereen, interpelleren we niet enkel de Belgische bevolking maar ook politici.
20 juni 2024
Opgeleid gezondheidspersoneel speelt een belangrijke rol bij het waarborgen van een optimale follow-up tijdens de hele zwangerschap.
20 juni 2024
In 2023 heeft Memisa tal van renovaties gerealiseerd, alsook bijgedragen aan de bouw van verschillende zorginstellingen.
20 juni 2024
In 2023 organiseerde Memisa een aantal specifieke opleidingen voor het gezondheidspersoneel in de DR Congo. Het doel blijft steeds om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. In 2023 hebben we opleidingen voorzien in onder meer: de ondersteuning bij bevallingen, het uitvoeren van echografische onderzoeken, mentale gezondheidszorg, opsporing van en behandeling van kinderen met ondervoeding.
20 juni 2024
In de DR Congo overlijden ieder uur gemiddeld drie vrouwen tijdens hun zwangerschap of als gevolg van de bevalling (UNFPA, 2023).
20 juni 2024
Ondervoeding is wereldwijd een van de belangrijkste oorzaken van kindersterfte…
19 juni 2024
Sikkelcelanemie (ofwel drepanocytose) is de meest voorkomende genetische aandoening in de DR Congo. Men schat dat er jaarlijks tot 50.000 kinderen met sikkelcelziekte geboren worden. De helft van deze kinderen zal de leeftijd van 5 jaar niet halen [1]. In Katako Kombe, in de provincie Sankuru, investeert Memisa in screening om de oorzaak te achterhalen en om patiënten te ondersteunen in het leren omgaan met deze ziekte.
Sikkelcelanemie is een genetische aandoening die een vervorming van de rode bloedcellen veroorzaakt. De normale vorm van een rode bloedcel is rond, maar aangetast door de ziekte worden ze sikkelvormig. Deze vervorming van de bloedcellen veroorzaakt verstopping van de kleine bloedvaten. Hierdoor kunnen bloedproppen gevormd worden.
Deze ziekte beïnvloedt de levenskwaliteit van de getroffen persoon en veroorzaakt extreme pijn, waarmee moeilijk te leven valt. Mensen die lijden aan sikkelcelanemie, lijden meestal aan bloedarmoede, omdat de rode bloedcellen in dit geval een veel kortere levensduur hebben dan gezonde bloedcellen. Patiënten worden ook blootgesteld aan verschillende complicaties, waaronder beroertes, nierfalen, verscheidene soorten infecties, etc.
Sikkelcelanemie is een erfelijke ziekte met recessieve transmissie. Wanneer slechts één van de twee ouders drager is van het gemuteerde gen, kan de baby de “heterozygote” vorm van de ziekte oplopen. Het kind zal dan een “gezonde drager” zijn. Hij of zij zal niet ziek zijn, maar kan het gen doorgeven aan zijn of haar nakomelingen. Anderzijds, wanneer beide ouders drager zijn van het gemuteerde gen, kan de ziekte in ernstige vorm voorkomen bij het kind. Dit is de zogenaamde “homozygote” vorm. Alle rode bloedcellen zullen bij het kind de vorm van een sikkel aannemen. In de Afrikaanse regio sterft de meerderheid van de kinderen met een ergste vorm van sikkelcelanemie voor de leeftijd van vijf jaar, meestal aan de gevolgen van een infectie of van ernstige bloedarmoede.
Op dit moment bestaat er nog geen curatieve behandeling waarbij men kan genezen van sikkelcelanemie, uitgezonderd door middel van een beenmergtransplantatie. Deze behandeling is wel zeldzaam en heel kostelijk. Dit is momenteel niet mogelijk in de DR Congo. Echter, er bestaan wel oplossingen die het voor de patiënt mogelijk maken om te leven met deze ziekte.
Zo zijn regelmatige bloedtransfusies onmisbaar bij de behandeling van patiënten met sikkelcelanemie. De zieke wordt getransfundeerd met bloed van een compatibele donor:
In de landelijke gebieden van de DR Congo, zoals in Katako Kombe, is het een grote uitdaging om tijdig gescreend en getest bloed voorhanden te hebben. Het is niet zo dat er een voorraad bloed beschikbaar is in de ziekenhuizen. Het zijn meestal de ouders die de rol van donor op zich nemen voor hun kind. Het geschikte materiaal is ook niet altijd aanwezig. Lege plastic zakken, bloedgroeptests, screening kits,… Heel wat materiaal is nodig om een veilige bloedtransfusie te verzekeren, zonder het risico te lopen op een overdracht van hepatitis of hiv.
Een bloedtest genaamd elektroforese wordt gebruikt om de diagnose van sikkelcelanemie te stellen. Dankzij screenings kunnen probleemgevallen geïdentificeerd worden. Dit stelt het zorgpersoneel in staat om de patiënt beter te verzorgen en er alles aan te doen om de complicaties gerelateerd aan sikkelcelziekte te verminderen. In Katako Kombe financiert Memisa het nodige materiaal om deze analyse uit te voeren, alsook de opleidingen voor het zorgpersoneel.
Louise is biologe en verantwoordelijke in de laboratoriumafdeling in het ziekenhuis van Katako. Ze heeft een gespecialiseerde opleiding gevolgd in elektroforese om de nauwkeurigheid van haar diagnose van sikkelcelanemie te verbeteren. Deze opleiding werd mogelijk gemaakt door Memisa, met de steun van de Koning Boudewijnstichting. Naast de aspecten op vlak van techniek, manipulatie en interpretatie, is de biologe ook opgeleid in de meer menselijke aspecten. Op welke manier moet je een patiënt verwelkomen bij een onderzoek? Hoe stel je de patiënt in kwestie gerust of vertel je hem of haar de diagnose?
Louise Odungola, verantwoordelijke in het laboratorium in Katako Kombe
Na één jaar zijn er in Katako 289 patiënten onderzocht, waarvan er bij 79 homozygote sikkelcelanemie is vastgesteld (de ernstige vorm). Dit is dus bij 27% van de uitgevoerde tests. De patiënten die lijden aan de ernstige vorm kunnen beroep doen op gratis consultaties in het ziekenhuis.
Nog eens een derde van de geteste patiënten is drager van het gemuteerde gen. Dit wil zeggen dat ze de ziekte kunnen overdragen op hun kinderen, wanneer hun partner ook drager is van het drepanocytaire gen. Deze resultaten zijn alarmerend.
Via de lokale radio worden in Katako sensibiliserende boodschappen verspreid om jonge luisteraars aan te moedigen zich te laten testen. Heel wat jonge koppels kiezen ervoor zich te laten testen voordat ze trouwen. Wanneer het risico te groot is om de ziekte over te dragen naar hun toekomstig kind, nemen ze de hartverscheurende beslissing om uit elkaar te gaan.
***
De sikkelcelziekte is een pijnlijke, erfelijke ziekte die vaak voorkomt in de Democratische Republiek Congo. De gevolgen kunnen desastreus zijn, vooral voor de gezondheid van kinderen. Screening is een eerste stap om patiënten te helpen leven met deze ziekte. In de provincie Sankuru is het zorgpersoneel dankzij Memisa nu in staat om patiënten te screenen en ze bij te staan doorheen het ziekteproces.
De zone van Katako Kombe is gekoppeld aan het AZ Maria Middelares in Gent, in het kader van het Ziekenhuis voor Ziekenhuis-initiatief van Memisa. Ieder jaar werft het personeel van Maria Middelares fondsen ten voordele van de bevolking in Katako. Om de twee jaar reizen personeelsleden van het ziekenhuis naar Katako om hun Congolese collega’s te ontmoeten en de gekoppelde zone te bezoeken.
12 juni 2024
Al meer dan 20 jaar werkt zuster Jeanne-Cécile nauw samen met Memisa als coördinator van onze partnerorganisatie binnen Caritas in Bunia. Afgelopen maand bracht ze een bezoek aan onze hoofdzetel in Brussel, waarbij ze de tijd nam om ons te woord te staan. In een boeiend gesprek over onder meer de onveiligheid in het oosten van de DR Congo en over de constructieve samenwerking met Memisa als trouwe partner, sprak zuster Jeanne-Cécile vooral haar dankbaarheid uit voor de ondersteuning.
Dr./Zuster Jeanne-Cécile
“Ik ben Memisa ontzettend dankbaar voor alle steun…” Zuster Jeanne-Cécile trekt het gesprek niet zomaar op gang door eerst en vooral haar dankbaarheid te uiten voor de steun van Memisa. “Want de situatie in Ituri is echt niet gemakkelijk”, zucht ze… hoe strijdvaardig ze ook iedere keer voor de dag komt. In Bunia (in de provincie Ituri in het oosten van de DR Congo) waar Zuster Jeanne-Cécile woont en werkt, is deze steun meer dan ooit nodig. “In vergelijking met pakweg 20 jaar geleden zijn de uitdagingen op vlak van gezondheidszorg hier alleen maar groter geworden”, aldus zuster Jeanne-Cécile.
Om de uitdagingen op het vlak van volksgezondheid in de onveilige regio tegen te gaan, biedt Memisa sinds 1997 en in samenwerking met de BDOM Bunia structurele steun aan het gezondheidssysteem in verschillende gezondheidszones in Ituri, vooral in de eerstelijnszorg. De samenwerking met Memisa omschrijft zuster Jeanne-Cécile als “een om te koesteren”.
“In tegenstelling tot sommige andere partners, is er met Memisa steeds ruimte voor dialoog, en wordt ons niets van bovenaf opgelegd. Bij de opstart en uitvoering van projecten wordt steeds rekening gehouden met de noden op het terrein, alsook met de terreinkennis die we in de regio hebben opgebouwd”, aldus zuster Jeanne-Cécile.
Het grote verschil met de andere partners is dat Memisa vooral structureel te werk gaat, legt Jeanne-Cécile uit: “Memisa ondersteunt de versterking van het lokale gezondheidssysteem door capaciteits- en institutionele versterking voorop te stellen als doelstelling.”
De steun aan gezondheidszones in het oosten van de DR Congo is van cruciaal belang. Want wie het oosten van de DR Congo zegt, zegt meteen ook conflict. De bevolking, alsook de gezondheidsinfrastructuur, wordt er al decennialang geteisterd door onveiligheid. “De nood aan structurele steun op het niveau van gezondheidszorg is hier dan ook echt heel groot”, aldus zuster Jeanne-Cécile.
L’équipe de Memisa à Bunia
Zuster Jeanne-Cécile vindt dat er niet alleen door België, maar vooral door de internationale gemeenschap te weinig aandacht wordt besteed aan het conflict in het oosten van het land, dat nu al decennia aansleept, en enorme gevolgen met zich meebrengt.
De onveilige situatie in het oosten van de DR Congo is er de afgelopen 20 jaar enkel op achteruit gegaan, getuigt Jeanne-Cécile. “Ook vroeger was er veel onveiligheid in de vorm van massamoorden, verkrachtingen enzovoort… Maar de frequentie van deze vormen van geweld, is vandaag veel hoger dan vroeger.”
In de provincie Ituri zijn er heel wat moeilijkheden. Dagelijks wordt de lokale bevolking geconfronteerd met allerhande vormen van geweld, van slachtpartijen en verkrachtingen tot vernielingen van (gezondheids)infrastructuur. “In deze moeilijke omstandigheden geeft Memisa ons de kracht om verder te gaan. Zonder het programma dat we samen met Memisa uitvoeren, zou de situatie voor de bevolking nog schrijnender zijn geweest.”. “Wanneer daar nog eens instabiliteit, conflict en een vluchtelingencrisis bijkomt, maakt dat alles nog moeilijker”, benadrukt Jeanne-Cécile.
Als coördinator van het programma ondervindt Zuster Jeanne-Cécile uiteraard heel wat moeilijkheden vanwege de context. Een van die uitdagingen die de onveiligheid met zich meebrengt is een tekort aan gekwalificeerd personeel in de gezondheidscentra van de getroffen gebieden. “Niet alleen gewone burgers, ook het personeel van de gezondheidscentra en ziekenhuizen slaat vaak op de vlucht. En dat kan je hen niet verwijten, want de situatie ter plekke is echt heel gevaarlijk”, aldus de zuster.
Centre de santé saccagé
Ondanks dat heel wat zorgverleners het leven hebben gelaten, is er toch een groot deel dat ter plaatse blijft. “Hier in het oosten van de DR Congo is er een enorme veerkracht bij het gezondheidspersoneel. Er zijn dokters en verpleegkundigen die ondanks de onveiligheid al meer dan 20 jaar op dezelfde plaats blijven, om hun lokale broeders en zusters te kunnen blijven verzorgen. Die veerkracht is onder meer te danken aan het programma van Memisa, dat hen de nodige ondersteuning biedt.”
Een grote uitdaging is om ervoor te zorgen dat er voldoende gekwalificeerd personeel aanwezig blijft in de regio. Om ervoor te zorgen dat het personeel niet wegvlucht en gemotiveerd blijft om in de regio te blijven, wordt daarom werk gemaakt van capaciteitsversterking. Het voorzien van opleidingen voor het zorgpersoneel is daarin een belangrijk onderdeel. “Er is vooral nood aan personeel die vrouwen kunnen bijstaan tijdens hun bevallingen, om de moeder- en kindersterfte te verminderen.”
“Via diverse opleidingen geven we (toekomstige) zorgverleners de kennis en capaciteiten die ze nodig hebben om in een moeilije context zorg te kunnen blijven bieden. We hebben aan 14 jongeren de kans gegeven om een diploma van zorgverlener te verkrijgen. Door hen van jongs af aan in eigen regio op te leiden geven we hen de goesting om hier te blijven eens ze afgestudeerd zijn en voor de bevolking te blijven zorgen. Daardoor zullen ze minder snel vertrekken.”
Door het aanhoudende geweld in de provincie Ituri zijn honderdduizenden mensen op de vlucht. Doordat massale slachtpartijen en verkrachtingen plaatsvinden, volledige dorpen worden afgebrand, moet de bevolking steeds verder op zoek naar voedsel, water, onderdak en gezondheidszorg. In het oosten van de DR Congo zijn honderdduizenden mensen intern ontheemd. Het feit dat mensen op de vlucht zijn en onderdak zoeken in de vluchtelingenkampen, bemoeilijkt hun toegang tot gezondheidszorg.
Voor honderdduizenden intern ontheemden in het oosten van de DR Congo is de toegang tot zorg een ferme uitdaging
De mensen die intern ontheemd zijn geraakt leven in precaire omstandigheden. Vooral vrouwen en jonge meisjes zijn kwetsbaar. De slechte hygiënische omstandigheden verhogen onder meer het risico op de verspreiding van ziektes. Daarbovenop zijn vrouwen en meisjes vaak het slachtoffer van gendergerelateerd geweld.
Om de hygiënische omstandigheden van vrouwen op de vlucht te verbeteren, hebben we 486 waardigheidskits, de zogenaamde kits de dignité, uitgedeeld in de zones Lita en Fataki. Deze kits zijn van groot belang in vluchtelingenkampen waar vaak een gebrek is aan basishygiëne. Deze kits bevatten onder meer ondergoed, maandverbanden, hygiënische doeken en zeep en bevorderen vooral de hygiëne van de vrouwen tijdens hun menstruatiecyclus. Op die manier tracht Memisa vrouwen een minimum aan waardigheid te gunnen in onveilig gebied.
“Of ze zich nu thuis of in een vluchtelingenkamp bevinden, daar houdt de natuurlijke ontwikkeling van het lichaam van een meisje of een vrouw geen rekening mee. In precaire omstandigheden moeten vrouwen hier echt in ondersteund worden”, zoals zuster Jeanne-Cécile het zo mooi verwoordt.
Naast waardigheidskits worden ook hygiënekits uitgedeeld, die vrouwen nodig hebben tijdens de bevalling. Het is belangrijk dat vrouwen in hygiënische omstandigheden kunnen bevallen. Wanneer dat niet gebeurt, kunnen de vrouwen alsook de pasgeborenen ernstige infecties oplopen, waardoor zowel de moeder- als kindersterfte oploopt.”
Zoals eerder aangehaald loert gendergerelateerd geweld in deze moeilijke omstandigheden ook steeds om de hoek. Dat aspect is ook opgenomen binnen de samenwerking, waarbij we sensibiliseren en medicijnen aanreiken die het risico op overdraagbare ziektes verkleinen. “Door hierover te sensibiliseren breken de vrouwen in kwestie vaak uit hun stilte en durven ze erover te spreken”, besluit Jeanne-Cécile.
Steun Memisa en help de vrouwen in Oost-Congo.
-> Ik doe een gift |
Steun dit jaar de bouw van een medisch centrum in Pay Kongila in de DR Congo
Ik doe een gift