“Financiële situatie mag niet bepalen of een persoon medische zorgen ontvangt of niet”

Op 30 juni 2020 is het exact 60 geleden dat DR Congo onafhankelijk werd. Naar aanleiding van deze gebeurtenis laten we Coffi Alfred Koussemou (operationeel directeur bij Memisa in DR Congo) aan het woord. Een interview over de huidige staat van het gezondheidssysteem in DR Congo en de uitdagingen waar het land voorstaat.

Dit jaar zullen er geen grote festiviteiten plaatsvinden op 30 juni omwille van het coronavirus. In plaats daarvan besloot de overheid om een deel van het budget voorzien voor de viering te besteden aan de strijd tegen COVID-19. Wat zijn volgens u op dit moment de belangrijkste noden in verband met het indammen van de corona-epidemie?

“Het is van essentieel belang dat iedereen goed geïnformeerd is. Dit dat kan gebeuren door thematische vormingen en infosessies: enerzijds voor de bevolking in de verschillende lokale talen en aangepast aan het doelpubliek en anderzijds voor de gezondheidswerkers zodat zij de ziekte kunnen herkennen en correct weten te handelen. Daarnaast moeten we alles in het werk stellen om ons te beschermen.”

DR Congo kent een woelige geschiedenis die grote sporen naliet in alle domeinen van de samenleving. Zo ook de gezondheidszorg. Wat is de staat van het huidige gezondheidssysteem?

“Met een oppervlakte van 2.345.410 vierkante kilometer is  DR Congo een van de grootste landen van Afrika, de afstanden zijn dus enorm. De bevolking wordt geschat op 85.026.000 inwoners, maar er zijn slechts 250 algemene ziekenhuizen verdeeld over 600 gezondheidszones. Het gezondheidssysteem is enorm versnipperd en een groot deel van de bevolking heeft geen toegang tot de diensten. Dat maakt dat de moeder- en kindsterfte hoogt ligt. Toch zijn er ook enkele lichtpuntjes en zien we successen.”

Kunt u enkele voorbeelden geven van die geboekte successen?

“Het land is al drie jaar poliovrij en het aantal hiv- en aidsgevallen daalt. Daarnaast zorgt de decentralisatie van het systeem ervoor dat de verantwoordelijkheden per niveau duidelijk zijn en er beter kan ingespeeld worden op de noden.”

En wat zijn de grootste obstakels?

“DR Congo staat voor een heleboel uitdagingen die bijna allemaal rechtstreeks of onrechtstreeks gelinkt zijn met de armoede waarin een groot deel van de bevolking leeft. Ik zie vijf belangrijke uitdagingen wat betreft het gezondheidsstelsel:

1. In het kader van de decentralisatie moeten we streven naar een optimaal, efficiënt en goed draaiend gezondheidssysteem
2. Een financieringssysteem dat de gezondheidszorg toegankelijk maakt voor iedereen
3. Een gezondheidsstelsel dat in staat is om na jaren van crisis (gewapende conflicten, natuurrampen) in de behoeften van de bevolking te voorzien
4. Afname van morbiditeit (vatbaarheid voor ziekten) en mortaliteit
5. Betere coördinatie van de humanitaire respons, zoals bij epidemieën.”

 Wat wenst u DR Congo toe voor de komende jaren?

“Ik hoop echt dat we tot een gezondheidszorg komen die toegankelijk is voor iedereen. Iemands financiële situatie mag niet langer bepalend zijn voor het al dan niet ontvangen van medische zorgen. Onze belangrijkste prioriteit is dus een universele gezondheidsdekking. Voorlopig zijn we daar nog ver van verwijderd. Het merendeel van de Congolese bevolking werkt in de informele sector waar er geen sprake is van sociale bescherming. De manier waarop de gezondheidszorg gefinancierd wordt, moet worden herzien.”

“Zonder te overdrijven kunnen we stellen dat het gezondheidssysteem in DR Congo buiten adem is en dat grote investeringen nodig zijn. Hoewel er recentelijk enkele verdienstelijke pogingen zijn gebeurd (bijvoorbeeld om epidemieën te voorkomen), zijn meer inspanningen nodig. Hierbij denk ik bijvoorbeeld aan een verhoging  van het nationale budget besteed aan gezondheidszorg. Voorlopig bedraagt dit 7%, we zouden moeten kunnen evolueren naar 15%, het doel dat Afrikaanse landen hadden vooropgesteld tijdens de conferentie van Abuja in 2001. Het Congolese volk heeft recht op een sterke gezondheidszorg gefinancierd door overheidssubsidies (en minder afhankelijk van particuliere of internationale steun). Het klop dat we nog een lange weg te gaan hebben om kwaliteitsvolle én toegankelijke gezondheidszorg te bereiken. Niettegenstaande ben ik ervan overtuigd dat  samenwerken dé sleutel tot succes is. Memisa zet zich dan ook sterk in om hieraan bij te dragen.”